Wat foto's van en speeches van de uitvaart van Rie Jenner.
Optioneel kun je ook de onderstaande link volgen om een pdf bestand te downloaden.
Als Mama hier zou staan en iets over de overlevende zou moeten zeggen dan zouden we het volgende horen:
"Maar ze heeft toch een mooie leeftijd bereikt, 95 jaar nietwaar?"
of:
"Maar ze heeft toch geen pijn gehad?"
of:
"Maar ze laat toch geen man alleen achter?"
Kortom: Mama zou altijd zoeken naar redenen waardoor het leed verzacht kon worden en het daardoor aanvaardbaar werd. Dit had mama in haar aanvankelijk harde leven geleerd.
Mama is in 1912 geboren als eerste kind in een schare van 8 kinderen. Mama was een tenger poppetje en eigenlijk hoorde ze in een couveuse maar die waren er toen niet of niet voor iedereen toegankelijk. Misschien was dat maar goed ook want nu moest ze op eigen kracht de eerste moeilijke periode door. Mama moest dus knokken en heeft zich ontpopt als een sterke vrouw.
Er zijn maar weinig vrouwen die het in die jaren gemakkelijk hebben gehad. Ook Mama niet. Haar moeder overleed toen ze 19 jaar was. Mama was jong en sterk en moest nu als oudste dochter de plaats van haar moeder innemen. Het overlijden van haar moeder heeft Mama als zeer zwaar ervaren. Met haar vele vragen kon ze nu nergens terecht. Ons idee is dat ze het verlies van haar moeder nooit goed heeft kunnen verwerken. Het bleef altijd een onderwerp van gesprek en emotioneerde haar steeds weer.
Mama had al verkering met Papa en zij zijn eerder getrouwd dan aanvankelijk de bedoeling was. Ze kon de nieuwe situatie (ze kreeg al snel een stiefmoeder) niet aan. Het huwelijk bood haar uitkomst.
Haar eerste kindje is in 1934 geboren en door een noodlottig ongeval overleden in 1937.
Hoe kom je een dergelijk drama te boven als ook nog eens blijkt dat je lichaam ernstig verzwakt is door bloedarmoede? Verhuizen naar een ander deel van Nederland zou haar lichaam goed doen en zo zijn Papa en Mama met Jan en Ria naar Veenendaal vertrokken.
Met veel liefde en steun van Papa en haar schoonfamilie is ze weer opgeknapt. Daarbij had ze een overlevingsstrategie opgebouwd die haar minder kwetsbaar maakte voor tegenslagen. Dat was ook hard nodig want die kracht moest ze weer gebruiken om de tweede wereldoorlog door te komen.
Papa was intussen opgeroepen voor militaire dienst en kwam Mama er dikwijls alleen voor te staan. Het heeft haar niet alleen sterk gemaakt maar ook zelfstandig en onafhankelijk. Afgezien van een granaatinslag zijn ze de oorlog redelijk ongeschonden door gekomen. Intussen waren Plony en Henny geboren. Na de oorlog zijn daar nog Netty, Richarda en ik bij gekomen. Een groot nest dus. Het kleine huis in de Gorststraat barstte uit zijn voegen en economisch ging het ze niet voor de wind.
In Twente was intussen de textielindustrie in volle bloei dus daar moesten we naar toe als we ook een graantje mee wilden pikken. Zo zijn we met het hele gezin verhuisd naar Enschede. Mama had het daar erg naar haar zin. Ze woonde nu in een stad met alle voordelen van dien. Een ruime keus aan winkels en een grote markt. Ze struinde alles af om te kijken waar ze het voordeligst uit was. Op dat gebied ontging haar niets en ze had er ook geen moeite mee om ons voor een cent minder op pad te sturen. Wij natuurlijk mopperen maar ze was onverbiddelijk.
Waar Papa van mening was dat je van een dubbeltje nooit een kwartje werd had Mama daar toch een ander idee over. Zij kleedde en voedde ons en zichzelf alsof ze een kwartje was. Met andere woorden: ze deed er alles aan om maar niet aan de buitenwereld te laten zien dat er thuis weinig te verteren viel. Het siert haar in hoge mate. Alle kleding werd door Mama zelf genaaid. Ze kocht altijd goede kwaliteit zodat het ook nog weer hergebruikt kon worden. Ze zat wel dikwijls tot diep in de nacht te naaien en te breien. Je armoede toon je nu eenmaal niet aan de buitenwereld dus moest ze wel.
Mama was een geweldige accountant en had de financiën goed onder controle. Met heel weinig middelen wist ze heel veel te doen en daar zelfs nog van te sparen.
Na verloop van jaren vlogen de kinderen het nest uit en bleven Richarda en ik nog alleen over. De eerste kleinkinderen werden geboren. Papa werd intussen steeds ongelukkiger in Twente. Hij heeft zich er eigenlijk nooit echt thuis gevoeld. Er lag dus een nieuw probleem dat opgelost moest worden. Uiteindelijk is er voor gekozen om weer terug te keren naar Veenendaal. Nu naar een grote comfortabele flat.
Papa knapte weer helemaal op al heeft hij het vertrouwde Veenendaal niet meer gevonden. Mama heeft zich snel aangepast. Richarda en ik (toch opgegroeid in een stad) kwamen naar ons idee in een volstrekt achterlijke gemeente waar dansen slechts mogelijk was in een gebouwtje bij de katholieke kerk.
Economisch ging het ze voor de wind wat hun in staat stelde om verder te komen dan Veenendaal en omstreken. Het vrij reizen van de NS had intussen zijn intrede gedaan en de auto werd aan de kant gezet. Zoals te doen gebruikelijk bij Mama had ze een kosten/baten analyse gemaakt waaruit bleek dat ze zonder auto voordeliger, verder en comfortabeler zouden komen met de trein.
Mama was degene die de reisjes plande. Ze bezochten alle uithoeken van Nederland. Van Den Helder naar Maastricht en van Groningen naar Middelburg.
Dikwijls bleven ze dan ook nog een paar dagen overnachten in een hotel.
Ze gingen naar het buitenland maar nu wat verder dan België en Duitsland. Soms met hun tweetjes maar ook dikwijls door de kinderen uitgenodigd. Waar Papa meer het type was van "ons eigen land is toch ook mooi" ontpopte Mama zich als een avonturier. Ze was nieuwsgierig van aard dus wilde ze alles zien en alles meemaken. Toen de gelegenheid zich voordeed om naar India te gaan bleef Papa lang op de rem trappen maar Mama wist hem toch zover te krijgen om mee te gaan. Die behoudende en ook in zekere zin angstige Papa op een olifant. De foto's hiervan spreken voor zich.
Mama was niet angstig, nee Mama genoot. Niets was haar dol genoeg. Vele grote reizen heeft ze daarna nog mogen maken maar ook de kleine. Ze genoot net zoveel van België of Frankrijk als China. Of gewoon hier in Nederland.
Logeren bij de kinderen deed ze graag. Wij vonden dat ook fijn omdat wij het gevoel hadden onszelf te kunnen zijn. Nooit zou ze zich met ons bemoeien en nooit zou ze iets doorvertellen. Ze had daar zeer uitgesproken opvattingen over. Een sappige roddel was dan ook totaal uit den boze.
Nee, Mama was altijd serieus. Een mop was dan ook aan haar niet zo besteedt om dat ze dat altijd serieus ging vertalen. Steevast kwam na afloop "Ja, je zegt dit nu wel maar ik weet uit eigen ervaring enz......Kortom, de mop was opeens geen mop meer maar een serieus onderwerp van gesprek.
Mama hield van spelletjes en dan vooral de spelletjes waarbij ze moest nadenken. Allerhande puzzels heeft ze gekraakt, de moeilijkste quizzen wilde ze zien en tot diep in de nacht klaverjassen of rummycuppen. Ze kon er eigenlijk nooit genoeg van krijgen. Je kon haar er echt voor wakker maken. Als de avond of nacht afgesloten kon worden met een spelletje dan kon haar dag niet meer stuk.
De laatste keer dat we hebben geklaverjast was op 1 oktober jongstleden en heeft ze zelfs nog gewonnen. Wat was ze trots! Ze vergat wel vaker wat troef was en zag soms het verschil niet tussen klaver en schoppen maar de geraffineerdheid van het spel zat er nog goed in.
Mama was attent. Nooit zou ze een verjaardag vergeten en nooit een trouwdag van de kinderen. Als ze kwam logeren had ze altijd een lijstje met de aanstaande jarigen en jubilarissen bij zich. Dikwijls ook al de geschreven kaarten die dan weer op het juiste moment moesten worden gepost.
Mama hield van gesprekken en wilde altijd van alles op de hoogte blijven. De krant met het wereldnieuws werd van a tot z gelezen. Ze kon dus ergens over mee praten en had dan ook haar eigen meningen die ze graag met je wilde delen.
Over haar gevoelsleven sprak ze minder gemakkelijk. Daar kwam je niet zo gemakkelijk bij.
Het liefst had ze het daar maar niet over. Dat had allemaal niet zoveel zin vond ze.
Toch kan ik u zeggen dat ik daar een aardig inkijkje in heb gekregen tijdens mijn vele logeerpartijtjes bij haar. Natafelen deed ze graag wat mij dan de gelegenheid bood om eens andere zaken dan het wereldnieuws te bespreken. Dat gaat immers altijd over anderen en dan hadden we het over haarzelf. Wij hebben dat beide als zeer plezierig ervaren.
Al met al kunnen we vaststellen dat het leven van Mama niet over rozen is gegaan. Maar met haar sterke karakter en onafhankelijke geest heeft ze alles uit het leven gehaald wat er voor haar in zat. Weinig is haar bespaard gebleven. Het overlijden van haar moeder, het overlijden van haar oudste kind en veel later het overlijden van haar man en jongste kind. Ze heeft haar verdriet weg gestopt en kon op die manier het leven naar haar eigen hand zetten.
Geboren als een zwak poppetje is ze uitgegroeid tot een sterke vrouw die een zeer lang leven heeft mogen hebben. Ze teerde op de ups en de downs stopte ze weg.
Tot voor kort heeft ze geheel onafhankelijk van anderen kunnen wonen en doen. Een valpartij in het voorjaar heeft daar drastisch verandering in gebracht. Dankzij een fantastische verzorging van haar kinderen en het EMZ team kon ze in haar eigen huis blijven.
De ochtend van 1 november heeft haar lichaam aangegeven dat het op was. Het lichaam deed wat het wilde maar ze had er zelf geen invloed meer op.
Lichamelijk bent u niet meer bij ons maar uw hartenwens was om bij uw afscheid een toepasselijk lied van de film de Titanic te laten horen. Een film die voor u een grote betekenis heeft gehad omdat dit schip is gezonken in het jaar van uw geboorte en uw vader u daar altijd veel over heeft verteld. Het sprak tot uw verbeelding.
U hoort zodadelijk van Celine Dion: "My heart will go on" Daar zijn we het allemaal mee eens. U blijft altijd in ons hart!
Onze moeder, onze schoonmoeder, onze Oma en Omi is nu voor altijd gaan slapen. Wij zijn zeer verdrietig maar o zo dankbaar dat wij zolang van elkaar hebben mogen genieten. Het is goed zo Mam.
Rust zacht.
Wanneer mensen aan mij vragen
Vertel eens hoe je oma is
Verschijnt er een glimlach
En een lange stilte
In die stilte zie ik een vrouw
Elegant en fijn
Een mooie roze jas
Bkleurende lippenstift
Een zelfgemaakte zijde blouse
Met een glimlach vol warmte
Ogen die kijken
En zien, zien voorbij de oppervlakte
Ogen die zeggn dat je mag zijn
Wanneer mensen aan me vragen
Vertel eens wat je oma doet
Begin ik heel precies te tellen
Kaart voor kaart, plus roem
Een cognacje en een puzzel
Tot in de kleine uurtjes kaaren
Stipt twee biertjes elke avond
Sinaasappel mee naar bed
Wanneer mensen aan mij vragen
Vertel me wat je oma zegt
Hoor ik een stille kracht
En iedereen een stem
Zittend naast oma op de bank
Zwijgend, genieten
Of praten over van alles
Kleine en de grote dingen
Geen onderwerp te gek
Met intese aandacht en interesse
Luistert ze naar elk woord
Mag je zijn zonder oordeel
Haar goed verzorgde hand op je been
strelend met haar duim over je knie
Wanneer mensen aan me vragen
Vertel me eens wie je oma is
Zeg ik: mijn oma, mijn oma is een stukje van de hemel
zie ook:
http://www.edwardjenner.net/rie_jenner.pdf